1. Jaka przemoc? Spotykamy się z wieloma jej przejawami, tak w historii, jak współcześnie. Jednym z nich jest wzbudzanie agresji wywodzącej się z fałszywych pobudek religijnych w islamie, o czym wspomniał w Ratyzbonie papież Benedykt XVI, cytując bizantyjskiego cesarza, Manuela II Paleologa (ks. A. Halemba). Z kolei Kościołowi zarzuca się stosowanie przemocy, przytaczając działania inkwizycji, która przecież była inicjatywą świeckich władz, by stawiać granice bezprawiu i bronić ładu społecznego (G. Górny). Także obecnie doświadczamy przekraczania utrwalonych tradycją granic estetycznych, moralnych oraz tematycznych, choćby w sferze kultury audiowizualnej (A. Regiewicz).
Jako duszpasterze spotykamy się z różnymi przejawami przemocy wobec nas podczas pełnionej posługi (ks. M. Cholewa, ks. B. Pergoł). Docierają do nas też ofiary przemocy domowej, dochodzi do aktów przemocy między księżmi, a także ze strony kleryków. Mogą wystąpić różne jej formy: atak słowny, fizyczny czy uporczywe milczenie i ignorowanie drugiego (J. Augustyn SJ).
Pod pretekstem przeciwdziałania przemocy wobec kobiet podważa się instytucję małżeństwa i rodziny (M. Jurek). Odpowiedzią na to ze strony Kościoła jest wzmożenie działań duszpasterskich dla dobra małżeństwa, zwłaszcza pomoc młodym przed zawarciem sakramentu i w pierwszych latach po jego zawarciu (ks. P. Mazurkiewicz). Ale także wyrazem troski o pokrzywdzonych i oszukanych małżonków jest uproszczenie procedury pomocnej przy stwierdzaniu nieważności małżeństwa (T. Wytrwał OP).
2. Jak reagować na przemoc? Najważniejszą odpowiedź daje Chrystus Pan, gdy cierpliwie znosi mękę i przyjmuje haniebną śmierć na krzyżu (ks. M. Warowny). Szczególna odpowiedzialność w prowadzeniu owczarni Pana właściwą drogą spoczywa na pasterzach Kościoła (G. Pani SJ).
Heroicznym sposobem naśladowania Chrystusa jest męczeństwo, jak również obecność wśród wyznawców islamu, czy praca z prostytutkami lub trwanie brata zakonnego w ubóstwie i prostocie (świadectwa). Niekiedy ludzie Kościoła podejmowali wprost walkę obronną przed prześladowaniami (M. Kotyński CSsR). Jednak zasadniczym sposobem ewangelicznej reakcji na przemoc jest modlitwa za agresorów, gotowość przebaczenia i miłość nieprzyjaciół (A. M. Faszczowa). Trzeba w tym wszystkim roztropności i nieskazitelności, aby nie izolując się od wrogów, być dla nich żywą Ewangelią (ks. S. Haręzga). Moc życia ewangelicznego nie wynika z nas samych – to Duch Święty Pocieszyciel uzdalnia do składania świadectwa (A. Jerominek MIC).
Co Bóg, który ostatecznie „zawsze stawia na przyszłość, na jutro” (ks. W. Bartkowicz), chce nam powiedzieć, nie tylko na zakończenie Roku Miłosierdzia, w kwestii miłości miłosiernej?
KS. MIROSŁAW CHOLEWA
