Jaki związek ma formacja kapłańska z robieniem kanapek w darmowej kuchni? W jaki sposób zapakowanie sprzętu medycznego na misje może pomóc komuś zostać ojcem duchownym? I co wspólnego ma odwiedzanie przez seminarzystę domu starców i spotykanie tam przypadkowych osób, które prawdopodobnie nie dożyją jego święceń, ze staniem się duszpasterzem?

Zastanawiając się nad tymi pytaniami, spróbujemy obalić głęboko zakorzenione przekonanie, że ksiądz został stworzony do „wyższych rzeczy”.
Okazją do zadawania takich pytań jest duszpasterska formacja seminarzystów. Są one ważne, bo – w przeciwieństwie do doktryny Kościoła, którą trzeba studiować – opieka duszpasterska należy do sfery improwizacji.
Doktryna jest jak zapis nutowy na pięciolinii: nie ulega zmianie. Duszpasterstwo natomiast przypomina improwizację i jest przekazywaniem doktryny w sposób dostosowany do kondycji przyjmującego, bo – jak mówi św. Tomasz z Akwinu – w przeciwnym razie doktryna staje się nie do przyjęcia. Nie można w taki sam sposób tłumaczyć nauczania Kościoła dziecku i jego babci. Ksiądz nie może oczekiwać, że wszyscy parafianie dostosują się do niego; raczej, jak św. Paweł, jest powołany, żeby być wszystkim dla wszystkich.
Warto zauważyć, że dużą część kapłańskiego życia można z góry zaaranżować, tak jak rozpisuje się melodię na instrumenty. Diecezje organizują spotkania służące stałej formacji intelektualnej i planują kapłańskie rekolekcje umożliwiające formację duchową; ksiądz może sobie wcześniej zaplanować urlop czy ustalić program ćwiczeń, które pomogą mu zachować zdrowie i dobre samopoczucie. Może zatem rozpisać swoją intelektualną, duchową i ludzką formację na różne instrumenty, w zgodzie z linią melodyczną parafii czy diecezji. Filaru duszpasterskiego nie sposób jednak zorkiestrować zawczasu; jest on, podobnie jak jazz, oparty na improwizacji. Czy da się tak zaaranżować życie parafii, żeby parafianie umierali zgodnie z rytmem odpowiadającym ich duszpasterzowi? Nie ma takiego życiowego kryzysu, który dostosowałby się do tempa księżowskiego metronomu. A zatem, podobnie jak improwizacja jazzowa, improwizacja duszpasterska wymaga zarówno przygotowania, jak i umiejętności adaptacji. (…)

KENNETH G. DAVIES OFMConv

Więcej przeczytasz w najnowszym numerze kwartalnika PASTORES 87 (2) 2020.