Archibald Joseph Cronin, Reinhold Schneider, Giovanni Guareschi, Gilbert Keith Chesterton, François Mauriac, Georges Bernanos, Graham Greene, Lanza del Vasto – co ich łączy? „Ośmiu pisarzy, osiem wrażliwości i osiem odmiennych spojrzeń na kapłaństwo.” Tworzyli w XX wieku i każdy z nich na kartach swych literackich dzieł zawarł pewien obraz księdza.

Wnikliwej analizy tych wizerunków, powstałych w okresie bezpośrednio poprzedzającym zwołanie Soboru Watykańskiego II, podjął się ks. Dariusz Jastrząb, znany rekolekcjonista seminaryjny, autor książki Duchowy świat Dostojewskiego i wielu artykułów z zakresu teologii pastoralnej i duchowości. Publikacja to ciekawe oraz ważne studium, napisane językiem pięknym i wciągającym. Możemy zobaczyć, jak jeszcze niedawno w literaturze pojmowano, a więc i oceniano kapłaństwo służebne. Zachwyca pełne miłosierdzia i inteligencji dążenie do prawdy Chestertonowego ks. Browna. Don Camillo Guareschiego to nie tylko zabawny włoski proboszcz, ale i duszpasterz pełen pokory i posłuszeństwa, oddany bez reszty posłudze, który nie idzie na kompromisy z prawdą. Z kolei duchowny u Greene’a to obraz pełen sprzeczności. Przedstawia „wrak moralny księdza, który jedyne, co czyni, to istnieje dla drugiego człowieka” w okresie prześladowania Kościoła. Wszystkie postacie ukazane w studium ks. Jastrzębia stanowią dla dzisiejszego księdza lustro, w którym może się on przejrzeć, by ocenić siebie i zdecydować, jakim pasterzem chce być. „Dzisiaj, kiedy od powstania tych utworów dzieli nas ponad pół wieku, wspomniane zaciekawienie księdzem utraciło charakter zafascynowania na rzecz krytyki.” Nie jest to jedynie skutek rosnącej w siłę postmodernistycznej wizji świata, ale też konsekwencja tego, że i księża są w nią mniej lub bardziej zanurzeni. Analiza dokonana przez autora książki potwierdza, że bez względu na okoliczności historyczne i kulturowe istota kapłaństwa służebnego pozostaje od początku i zawsze ta sama, a jej paradygmatem jest Jezus Chrystus Arcykapłan.

ank