– Postać prymasa Wyszyńskiego jest dziś wezwaniem, aby miłość Ojczyzny i Kościoła nas jednoczyła, byśmy umieli dostrzec i docenić dobro wspólne i nie dali się podzielić na obozy walczące ze sobą na śmierć i życie – mówi KAI abp Stanisław Budzik, metropolita lubelski, jego następca na stolicy lubelskiej.

Marcin Przeciszewski, KAI: Papież Franciszek zaakceptował dekret o uznaniu cudu, jaki dokonał się za pośrednictwem kard. Stefana Wyszyńskiego, co otwiera bezpośrednią drogę do jego beatyfikacji. Ksiądz arcybiskup jako biskup lubelski – obok kard. Nycza w Warszawie i prymasa Polaka w Gnieźnie – jest następcą kard. Wyszyńskiego Lublinie. Był on przez całe swe życie był związany z tym miastem. Czym dla Księdza Arcybiskupa jest rychłe wyniesienie kard. Wyszyńskiego na ołtarze?

Abp Stanisław Budzik: Te decyzje papieża Franciszka są źródłem radości dla całego Kościoła w Polsce, a szczególnie dla Lublina i archidiecezji lubelskiej. Prymas Wyszyński był z Lublinem blisko związany. Przed wojną studiował na naszym Uniwersytecie w latach 1925-29 i tu obronił doktorat na wydziale prawa kanonicznego. Mieszkał w konwikcie dla księży w samym centrum miasta przy ul. Archidiakońskiej. Dziś upamiętnia to tablica. Dyrektorem konwiktu był wówczas ks. Władysław Korniłowicz, a młody ksiądz Wyszyński pełnił rolę przedstawiciela mieszkających tam studentów. Ich długoletnia przyjaźń wpłynęła na duchowość i teologię przyszłego prymasa. Dzięki temu związał się też blisko z Laskami i siostrami Franciszkankami Służebnicami Krzyża. Razem z nimi podczas wojny ukrywał się na Lubelszczyźnie, w Kozłówce i w Żułowie, gdzie po dziś dzień siostry prowadzą zakład dla niewidomych kobiet.

Po wojnie został mianowany biskupem lubelskim i przez 2 lata i 8 miesięcy (1946 – 49) ofiarnie pracował nad odnową życia religijnego po latach okupacji. Posługa ta przygotowała go do zadań czekających go w Gnieźnie i w Warszawie, jako prymasa Polski. Niedawno obchodziliśmy 70. rocznicę jego przejścia z Lublina do Gniezna. W Lublinie rozpoczął także codzienne niemal zapisywanie notatek „Pro memoria”, które kontynuował aż do śmierci.

KAI: Kiedy się to stało? Co go do tego go zainspirowało?

– Pierwsza jego notatka została zapisana w 22 października 1948 r. Był to pamiętny dzień ze względu na wydarzenie, o którym za chwilę. Warto podkreślić, że trzydzieści lat później, 22 października miała miejsce inauguracja pontyfikatu Jana Pawła II, a co roku w tym dniu przypada wspomnienie świętego Papieża Polaka.

Biskup Wyszyński przyjechał tego dnia do Lublina z Zakopanego, gdzie był na krótkim wypoczynku po operacji wyrostka robaczkowego. W holu domu biskupiego od furtiana dowiaduje się, że właśnie zmarł prymas August Hlond. Jest pod bardzo silnym wrażeniem tej wiadomości. „Stoimy dłuższy czas w holu– pisze – zagubieni w milczeniu. Dochodziły do Zakopanego wieści o ciężkiej chorobie ks. kardynała Hlonda, ale śmierci nikt się nie spodziewał. Tak często radowałem się myślą, że w niezwykle trudnej sytuacji Kościoła w Polsce błogosławieństwem jest jego Sternik – pewną dłonią prowadzący przez męki. Człowiek czuł się dziwnie spokojny w obliczu Prymasa Hlonda. A teraz coś się zawaliło. Runął mur oporowy. Kto teraz będzie antemurale, kto będzie przedmurzem?” Czyżby przeczuwał, że to właśnie on stanie się owym „murem oporowym” i „przedmurzem”?

Po przejściu do Gniezna i Warszawy Kardynał Wyszyński wielokrotnie później wracał do Lublina, szczególnie w kontekście Uniwersytetu, który był przedmiotem jego wielkiej troski przez całe życie. Jako biskup lubelski był jego Wielkim Kanclerzem, a będąc prymasem regularnie na KUL przybywał. Uczestniczył w inauguracjach i innych ważnych wydarzeniach. Obaj kardynałowie, Wyszyński i Wojtyła, uczestniczyli w 50-leciu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w 1968 r. Wtedy prymas, zwracając się do młodzieży powiedział: „Niektórzy z Was doczekają stulecia KUL. Pamiętajcie wtedy o nas, a my będziemy wam błogosławić z nieba”. Były to słowa poniekąd prorocze. Dziś jeden z nich, Jan Paweł II, cieszy się chwałą świętych, a drugi, Kardynał Wyszyński, będzie wkrótce błogosławionym.

KAI: Ksiądz Arcybiskup codziennie spogląda na pomnik kard. Wyszyńskiego stojący na dziedzińcu rezydencji biskupów lubelskich. To kolejna pamiątka po prymasie w Lublinie. Komu ją zawdzięczamy?

– Został on postawiony w 1996 r. z inicjatywy abp. Bolesława Pylaka, który jako diakon towarzyszył Wyszyńskiemu w wizytacjach, jakie odbywał jako biskup lubelski. Widzimy na nim Prymasa Tysiąclecia jako dobrego pasterza i męża stanu, w zadumie i trosce o Ojczyznę i Kościół.

KAI: Jest jeszcze drugi pomnik kard. Wyszyńskiego w Lublinie, wraz z Janem Pawłem II. Jak Ksiądz Arcybiskup odczytałby symbolikę tej sceny uścisku dwóch wielkich mężów Kościoła, kiedy Papież podnosi z kolan Prymasa, który chciał mu w ten sposób złożyć homagium?

– Pomnik nawiązuje do daty 22 października, a konkretnie do uroczystości inauguracji pontyfikatu Jana Pawła II 22 października 1978 na Placu św. Piotra.

Między Wojtyłą a Wyszyńskim było 20 lat różnicy, niemal całe pokolenie. Władze komunistyczne być może dlatego zgodziły się, aby Wojtyła został arcybiskupem krakowskim, żeby zaistniał jakiś autorytet, który zagroziłby prymasowi. Na szczęście się to nie udało. Kard. Wojtyła nie pozwolił się użyć do takiej gry, pomimo że między tymi dwoma wielkimi ludźmi Kościoła istniały różnice życiowej drogi, akcentów teologicznych i wrażliwości duszpasterskiej. Ale obaj kardynałowie, kierowani troską o dobro nadrzędne, a także osobistą sympatią, wspaniale ze sobą współpracowali.

Pomnik ten symbolizuje to, co w życiu obu tych ludzi – tak bardzo związanych z Lublinem – może być dla nas punktem odniesienia na dziś: w sprawach ważnych i dla teraźniejszości i dla przyszłości. Musimy szukać porozumienia w rzeczach istotnych dla Kościoła i dla Polski. Nie dajmy się podzielić na obozy walczące ze sobą na śmierć i życie. Szukajmy obszarów wspólnej troski i narodowej zgody. Pamiętajmy, że o wiele więcej nas łączy niż dzieli.

KAI: A czy kardynała Wyszyńskiego można nazwać człowiekiem dialogu? Raczej kojarzy się z bezkompromisowością.

– Kard. Wyszyński był człowiekiem dialogu, mimo że był przekonanym antykomunistą i zdecydowanym przeciwnikiem narzuconego Polsce ustroju. Przygotowując porozumienie z komunistycznym rządem w 1950 r., szukał tego, co jeszcze można ocalić w imię dobra narodu i Kościoła. Ale kiedy władza totalitarna zaszła za daleko, wypowiedział słynne: „Non possumus!”. Te słowa przypominają wezwanie Jana Pawła II do obrony niezbywalnych wartości: każdy z nas winien mieć „swoje Westerplatte”. Chodzi o obszary, których nie wolno oddać bez walki, wymiar zadań i powinności, od których nie można się uchylić.

Nawiązując do ducha dialogu, który cechował i Wyszyńskiego, i Wojtyłę – co symbolicznie ukazuje pomnik na dziedzińcu KUL – chcemy przyszłoroczny Kongres Kultury Chrześcijańskiej w Lublinie zorganizować pod hasłem: „Przestrzenie dialogu”. Nawiążemy w ten sposób do przesłania tych dwóch wielkich Polaków w roku, w którym będziemy wspominać stulecie urodzin Jana Pawła II oraz uczestniczyć w beatyfikacji Prymasa Tysiąclecia.

KAI: Czym jest dla nas dziś postać prymasa Wyszyńskiego?

– Ciągle wskazuje nam drogę, jest naszym przewodnikiem. Uczy miłości do Kościoła i Ojczyzny i szacunku do każdego człowieka, wzywa nas, abyśmy szukali tego, co łączy, tego, co wspólne i nieprzemijające, byśmy nie pozwolili uwikłać się w spory, ale spojrzeli na rzeczywistość z dystansu. Są wartości ponadczasowe, które trzeba ocalić i na których należy budować.

KAI: Mamy nadzieję, że uroczystości beatyfikacyjne kard. Wyszyńskiego odbędą się w Warszawie na przełomie maja i czerwca przyszłego roku. Wierni archidiecezji lubelskiej będą zapewne w dużej liczbie w nich uczestniczyć. Jak Archidiecezja przygotowuje się do tego wydarzenia?

– Od dawna regularnie modlimy się w intencji beatyfikacji Prymasa Tysiąclecia. Włączamy się w modlitwę w dniu 28 każdego miesiąca, upamiętniającym jego odejście do Domu Ojca. Lublin będzie mocno obecny na beatyfikacji w Warszawie. Będziemy się też częściej starali sięgać do przesłania naszego biskupa i prymasa Polski. Chcemy podkreślać, że tu w Lublinie, zdobywał pierwsze doświadczenia duszpasterskie jako biskup.

Jedną z inspiracji może być książka ks. Piotra Niteckiego, wydana niedawno przez TN KUL, pt. „Wiemy, jak godną stolicę obejmuję w dziedzictwie”. Opisuje ona lubelski okres życia prymasa Wyszyńskiego. Rozprowadzamy też wydaną w Warszawie przez „Soli Deo” książkę „Z głębi duszy. Kalendarzyk łaski”. Są w niej jego zapiski duchowe z okresu uwięzienia. Kiedy je czytamy, podziwiamy niezłomną moc ducha, wyrastającą z jego zjednoczenia z Bogiem, miłości do Kościoła i Ojczyzny, gorącej pobożności maryjnej. Będąc więziony i trzymany w odosobnieniu, nie był pewien, czy stamtąd powróci. Mógł się obawiać, że w Polsce stanie się to samo, co stało się w Jugosławii, w Czechosłowacji czy na Węgrzech. A mimo to zachował niesamowitą moc ducha – w najtrudniejszych dla siebie czasach.

Jeszcze nie wiedział, jak wielką rolę odegra w Kościele, że zostanie nazwany Prymasem Tysiąclecia, że powita w Ojczyźnie papieża Polaka. Bo chyba nie ulega wątpliwości, że ten dynamiczny kształt, jaki nadał kardynał Wyszyński Kościołowi w kraju rządzonym przez komunistów, skierował na Polskę uwagę kardynałów elektorów na konklawe w październiku 1978 r.

Ważnym motywem był także proces pojednania z Niemcami, rozpoczęty odważnym i na wskroś chrześcijańskim listem biskupów polskich do biskupów niemieckich z 1965 r., pod którym podpis złożył prymas Wyszyński. A tak się złożyło, że wybór na papieża dokonał się zaledwie w kilka tygodni po pierwszej w historii oficjalnej wizycie przedstawicieli Episkopatu Polski w Niemczech, w tym obu kardynałów: Wyszyńskiego i Wojtyły.

KAI: Dziękuję za rozmowę.

Źródło: https://ekai.pl/abp-budzik-kard-wyszynski-aktualny-takze-dzis/
Fot. Paweł Żulewski | KAI