Aby podjąć refleksję na temat przeżyć Jonasza, zwłaszcza w trudnych momentach jego misji prorockiej, kiedy wadził się z Bogiem, oburzał, a nawet był śmiertelnie zagniewany, należy dokonać krótkiego wprowadzenia w tematykę emocji i uczuć. Choć w specjalistycznej literaturze psychologicznej coraz częściej rezygnuje się z rozróżnienia między emocjami i uczuciami, to jednak z perspektywy teologicznej, jeśli chcemy przyjrzeć się bliżej przeżyciom proroka Jonasza, czyli człowieka powołanego przez Boga, dokonanie takiego rozróżnienia jest uzasadnione.
Wielu autorów, pisząc o emocjach, posługuje się słowami „emocje” i „uczucia”. Da się jednak zauważyć, że termin „emocja” częściej stosowany jest przez badaczy. Natomiast słowo „uczucie” powszechniej występuje w mowie potocznej. Dlatego słowniki przy haśle „emocja” sugerują szereg innych terminów: „afekt”, „nastrój”, „doznanie”, „czucie”, „odczucie”, „uczucie”, „namiętność”, „sentyment”. W nieprecyzyjnym języku potocznym niektóre z tych terminów bywają stosowane zamiennie. Nie są to jednak wyrażenia synonimiczne, gdyż wskazują różne klasy, podklasy lub aspekty przeżyć emocjonalnych.
Uwzględniając te początkowe uwagi dotyczące emocji i uczuć oraz wpatrując się w postać Jonasza, warto spróbować nazwać i dookreślić przeżycia, których doświadczył on w związku z misją wyznaczoną mu przez Boga. Analizując jego przeżycia i dokonane przez niego wybory, byłoby dobrze rozważyć pytanie: Jaka jest przyczyna i jaki jest zakres oddziaływania emocji negatywnych – lęku, strachu, złości, gniewu, wściekłości – w życiu człowieka powołanego? To właśnie ta przyczyna, którą można określić jako zewnętrzny lub wewnętrzny bodziec wpływający na Jonasza w konkretnej czasoprzestrzeni, zapoczątkowała pewne procesy emocjonalne, które następnie znalazły wyraz w jego sposobie postępowania. (…)
Więcej przeczytasz w najnowszym numerze kwartalnika PASTORES 106 (1) 2025.
KS. ŁUKASZ PLATA (ur. 1985), adiunkt w Katedrze Teologii Moralnej Fundamentalnej i Ekumenicznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Opublikował m.in. książkę Dojrzałość uczuciowa w formacji do kapłaństwa.
