Od początku pontyfikatu papieża Franciszka było widoczne, że wiara to dla niego nie tyle intelektualne dociekania, ile raczej pewne emocjonalne poruszenia. Do teologów „zza biurka”, którzy posługują się abstrakcyjnymi, niezrozumiałymi dla „zwykłych” ludzi formułami i bardziej przypominają biblijnych faryzeuszy oraz uczonych w Prawie, nakładających ludziom na barki ciężary nie do uniesienia niż uczniów Chrystusa, adresował on wielokrotnie cierpkie słowa.
Także w encyklice Dilexit nos pisze o moralistycznych umysłach, „które domagają się kontrolowania miłosierdzia i łaski” i próbują zamknąć „Ducha Świętego w schemacie pozwalającym mieć wszystko pod swoją kontrolą” (137)1. Wskazani wyżej teolodzy z kolei żywili wątpliwość, na ile papieskie nauczanie jest chrystocentryczne i osadzone w tradycji Kościoła, w jakim zaś stopniu oderwane od tradycji, kojarzące wiarę z „mglistym uczuciem”.
Serce ludzkie i Boże serce
Zawsze było jasne, że Franciszek nie ogranicza wiary do emocji, ale emocje traktuje jako motor działania wierzącego na rzecz najuboższych, zwłaszcza imigrantów. Ewangelia jednak zawiera przestrogę Jezusa: „ubogich zawsze macie u siebie, Mnie zaś nie zawsze macie” (J 12,8). Możliwa do wyobrażenia jest wspólnota chrześcijan bardzo przejętych przykazaniem miłości bliźniego, a zarazem lekceważących pierwsze przykazanie. Także Kościół jako sprawna, wypłukana z głębszej treści instytucja charytatywna, zgromadzona wokół pustego tabernakulum... Przed taką perspektywą przestrzegał… (…)
1 Franciszek, Encyklika O miłości ludzkiej i Bożej Serca Jezusa Chrystusa Dilexit nos, 137. Przy cytatach podano w nawiasie odnośny punkt dokumentu.
Więcej przeczytasz w najnowszym numerze kwartalnika PASTORES 106 (1) 2025.
KS. PIOTR MAZURKIEWICZ (ur. 1960), profesor katolickiej nauki społecznej, pracownik Instytutu Nauk o Polityce i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Opublikował m.in. książki: Dwie wieże i minaret, W krainie bezżenności, Wiatr gna po niebie pacierze, Przemoc w polityce, Europeizacja Europy, Europa jako kinder niespodzianka oraz Kościoł i demokracja.
