Dziedzictwo religijne biblijnego Izraela obrastało w tradycje, które powstawały i rozwijały się wokół ważnych postaci, miejsc i wydarzeń. Złożyły się one na świętą Tradycję, odmienną od wszystkich innych, postrzeganych jako „świeckie”. Na kanwie świętej Tradycji powstały starotestamentowe księgi. W czasach przedchrześcijańskich ukształtowała się więc dwutorowość określana mianem „Tora szebiketav”, czyli „Tora spisana”, oraz „Tora szebealpeh”, czyli „Tora ustna”.
Na Torę spisaną złożyły się trzy zbiory: Tora (Pięcioksiąg Mojżesza), Prorocy i Pisma. „Tora ustna” obejmowała stale powiększający się zasób interpretacji, objaśnień i wykładni „Tory spisanej” przechowywanych z pokolenia na pokolenie w przekazie ustnym. Wyrażając sens zamierzony w księgach świętych, szły one w rożnych kierunkach, odzwierciedlając zmieniające się okoliczności i potrzeby poszczególnych wspólnot. To, co niegdyś zostało utrwalone na piśmie, w nowych sytuacjach wymagało aktualizującej refleksji i nabierało nowego znaczenia.
W uznaniu autentyczności poszczególnych rozstrzygnięć interpretacyjnych decydujący był autorytet mędrców nazywanych rabinami, czyli „mistrzami”. „Tora ustna” stale powiększała się o kolejne, wielowarstwowe interpretacje, które z jednej strony wzajemnie się dopowiadały i uzupełniały, a z drugiej wyrażały bardzo rożne poglądy, stanowiska i zapatrywania. Korzystanie z ustnych tradycji przypominało… (…)
Więcej przeczytasz w najnowszym numerze kwartalnika PASTORES 108 (3) 2025.
KS. WALDEMAR CHROSTOWSKI (ur. 1951), biblista, emerytowany profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie; przewodnik pielgrzymek do Ziemi Świętej i krajów biblijnych, rekolekcjonista; laureat watykańskiej Nagrody Ratzingera (2014). Ostatnio opublikował m.in. książki: Kościół na stepie. Zapiski z Kazachstanu, Między Synagogą a Kościołem. Dzieje św. Pawła oraz Prawda, Chrystus, judaizm.
