„Obraz świata w świadomości przeciętnego człowieka Zacho­du przypomina dziś obraz w roztrzaskanym lustrze. (...) Jest odbiciem powierzchownych uczuć oraz emocji chwili. Obraz ten to galimatias sprzecznych ocen, złudnych dążeń i zawiedzionych nadziei. Co gorsze, taki galimatias utożsamia się dzisiaj z wiedzą. Człowiek zachodniej cywilizacji (...) jest dziedzicem wielkiej tra­dycji, której jednak nie zna, jest wielbicielem wolności, której się obawia. (...) Nie potrafi odpowiedzieć na najprostsze pytanie: kim jestem?”

---

Przyczyny tego stanu rzeczy ukazuje prof. Wojciech Roszkowski, wybitny historyk i ekonomista, wszechstronny i płodny pisarz. Dostarczając informacji, analizując je i wartościując, uczy samodzielnego myślenia, tak jak w następnej książce (Bunt barbarzyńców, 2020) i w podręczniku Historia i Te­raźniejszość (2022). Roztrzaskane lustro to kompendium wie­dzy o dzisiejszej cywilizacji zachodniej, o jej korzeniach, rozwoju i przyczynach rozpadu. Gęsty od udokumentowanych faktów tekst książki jest opisem oraz diagnozą rzeczywistości, w której żyjemy. Autor definiuje zjawiska cywilizacyjne i porządkuje po­jęcia z dziedziny historii idei i współczesności, analizując kulturę europejską przepojoną chrześcijaństwem, trwałe i wciąż przepo­czwarzające się ideologie (m. in. marksizm, dwa nurty totalitaryzmu), niepokojące zjawiska współczesnej obyczajowości. Wbrew wszechobecnemu dziś relatywizmowi, kwestionowaniu niezmiennych do niedawna zasad, fascynacji zmiennością, posługuje się obiektywnymi kategoriami dobra i zła, prawdy i fał­szu, ukazuje mechanizmy rządzące naszą cywilizacją i daleko­siężne skutki takich prądów myślowych, jak idea postępu, agno­stycyzm, irracjonalizm czy „przypadki rewolucyjnego idealizmu zamieniającego się w tyranię”. Rzeczowy i dociekliwy opis, wolny od polemicznych tonów, nie unika jednoznacznych ocen. Posłu­gując się nienaganną i barwną polszczyzną, Roszkowski nie stroni od cienkiej ironii i określeń „niepoprawnych politycznie”. Obala obiegowe stereotypy dotyczące np. chrześcijaństwa i Ko­ścioła katolickiego, ale oprócz zewnętrznych ataków na Kościół analizuje wewnętrzne przyczyny jego kryzysu, wynikające z dia­logowania „ze zjawiskami, z którymi należałoby walczyć” zamiast wpuszczać je do środka. Demaskuje nieprawdy historyczne wy­nikające z „chorób pamięci” o wydarzeniach z najnowszych i dawnych dziejów. Punktuje paradoksy naszego świata, gdzie mniejszość rządzi większością, wyjątek regułą, techniczny postęp i globalizacja środków przekazu zabija pamięć, wyobraźnię i ro­zum krytyczny, rozwój nauki współistnieje z zabobonem, a kult technologii oddaje ludzi „we władanie najciemniejszych sił ogra­niczających wolność”. Choć obecne w tytule książki słowa „roz­trzaskane lustro” i „upadek” kojarzą się z nieodwracalną kata­strofą i końcem naszego świata, autor nie pozostawia czytelnika wyłącznie z poczuciem klęski: „zwiastuny nadziei” na przyszłość to ludzie broniący „podstawowych wartości naturalnych” w życiu publicznym, rzecznicy wolności, rozumu i rodziny, obrońcy życia. Ci, „którzy potrafią kochać i cieszyć się urokami życia, którzy wierzą w Boga”.

ak